KÖŞE ve ŞIHDERE MAHALLESİ TARİHÇESİ
Köşe Mahallesi : Köşe, Ordu ili Mesudiye ilçesi, Topçam Beldesine bağlı bir mahalledir. Kendi merkezi ve Şıhdere adlı, ayrı yerleşimli bir mahalle ile aynı idari(muhtarlık) teşekkülü paylaşan bir yapıya sahiptir. Köşe’nin kuruluş tarihi hakkında geniş bilgi yoktur. Buraya ilk gelenlerin Kır Hüseyinoğulları, İmamoğulları ve Elikömeroğulları olduğu bilinmekle beraber, daha sonraları Ahmetoğulları, Gürsesler ve Şentürklerin gelmeleriyle Köşe’nin bugünkü yerleşik düzeni sağlanmıştır. Önceleri bir köy durumunda iken 1976 yılında Topçam Belediyesi’ne bağlanarak mahalle durumuna getirilmiştir. Köşe Mahallesi, Ordu iline 115 km. Mesudiye ilçesine 51 km Topçam Beldesi’ne 6,5 km uzaklıktadır. Köşe Obası adlı bir yaylası vardır. Halk geçimini tarım, hayvancılık, orman işçiliği ile sağlamaktadır. Son yıllarda genç neslin azalmasıyla hayvancılıkta gerileme görülmektedir. Geçim sıkıntısı ve tahsil sebebiyle gurbete gidenlerin sayısı, mahalledeki nüfusa oranla daha çoktur. Buna karşılık son dönemlerde bazı gurbetçi emeklilerden dönüş yapanlar olmuştur. Köşe’de okul 1959 yılında öğretime başlamıştır. Okur-yazar oranı oldukça yüksektir. 1959 yılından önceleri veliler, çocuklarının ilk tahsilleri için Topçam’a göndermekte idiler. Bu güzel mekânın,Topçam Beldesi ile olan kara ulaşım yolu, halâ(!) stabilizedir. Mahalleye 1984 yılında elektrik, 1990 yılında da otomatik telefon gelmiştir.
Mahallenin güzelleşmesine ve gelişmesine son zamanlarda gönüllü eğilimler olmuştur. Birlik ve beraberlik içerisinde olan bu eğilimlerin sonucunda önce beş yıl gibi kısa bir sürede çevreye örnek bir Camii, daha sonra da “Kalkındırma, Yaşatma ve Güzelleştirme Derneği” kurulmuştur. Ancak dernek 2003 yılında kapatılmıştır. Bu derneğin ve Köşe-Şıhdere Mahalle sakinlerinin organizeleri ile 1999 yılından itibaren aralıksız 16 yıldır Köşe Obası’nda şenlikler düzenlenmiştir. Bu şenlikler, sosyal hayata ayrı bir renk ve dayanışma getirmiştir. Yeniliğe açık olan Köşeliler, gurbette de sosyal bir yaşantıda payına düşen görevlerini yerine getirmekten geri durmaz. Önemli vasıflarından biri de müziğe ve mahalli halkoyunlarına olan beceri ve yakınlıklarıdır. Son olarak 2003 yılında kapatılan Köşe Derneği, 2004 yılında İstanbul’da tekrar kurulmuştur.
Köşe Mahallesi 1830 Yılı Nüfus Bilgileri
Hane 1
1
Uzun boylu,sarı bıyıklı Elik Ömeroğlu Osman b. Hasan
Sinn 30
2
Karındaşı şâb-ı emred Hüseyin b. mezbûr
Sinn 15
3
Diğer karındaşı Ömer b. mezbûr
Sinn 10
Hane 2
4
Uzun boyu kır sakallı Kır Hüseyinoğlu ibrahim
Sinn 70
5
Oğlu kara sakallı Hüseyin b. mezbûr
Sinn 40
Müsinn sene 52
6
Hafidi şâb-ı emred Mustafa b. mezbûr
Sinn 15
Reft-I Asakir-I Bahriyye fî 25 S. sene 52
7
Diğer hafiri İbrahim b. mezbûr
Sinn 8
Tüvânâ sene 56
8
Diğer hafidi Mehmed b. mezbûr
Sinn 1
Hane 3
9
Uzun boylu kır sakallı Karabacakoğlu Osman b. Suah
Sin 60
Fevt 11 C. sene 59
10
Oğlu şâb-ı emred Suah b. mezbûr
Sinn 15
11
Diğer oğlu Mehmed b. mezb.ûr
Sinn 8
Tüvânâ sene 56
sinn
Yaşı demek
mezbur
Bir önceki bahsedilen demek
tüvana
Genç demek
şab-ı emret
Bıyığı çıkmamış demek
müsinn
Yaşlı demek
fevt
Ölmüş demek
sene 52
Hicri 1252 yılı demek
Şıhdere Mahallesi : Köşe Mahallesi ile aynı muhtarlığı paylaşan Şıhdere’nin de belgeye dayalı tarihçesine ulaşılamamıştır. Ancak, Kurtuluş Savaşı öncesinde Rumların burada yerleşik olduğu bilinmektedir. Abbasoğlu sülalesinin Mesudiye’nin Yeveli(Yavadı) Bucağı’ndan, Lazoğullarının Mesudiye’ye Darıcabaşı Köyü’nden gelerek buraya yerleştikleri de ayrıca bilinmektedir. Şıhdere, Ordu’ya 118 km, Mesudiye’ye 54 km, Topçam’a 9 km, Köşe’ye 3 km uzaklıktadır. Arpalan adlı bir yaylası vardır. Diğer özellik ve imkanlar Köşe ile aynı paralelliktedir.
**********************************************************************************************************************************
Değerli hemşerimiz Osmanlı Arşivleri Uzmanı Yaşar CELEB Bey'e aşağıda yapmış olduğu araştırmalarından dolayı çok teşekkür ederiz. Bu yazının orjinali için www.mesvak.org.tr adresini ziyaret edebilirsiniz.
Araştırmamızın dördüncü ayağını Osmanlı Dönemi belgelerinde Karye-i Köşe olarak geçen, bugün Topçam Beldesi’nin mahallesi konumunda bulunan Köşe’ye yapmayı planladık. Topçam kahvehanesinde gençlerle sohbet ederken “Yarın Köşe’nin şenliği var, biz bu gece oraya gideceğiz siz de gelebilirsiniz” dediler. Bir değişiklik olsun diye gençleri götürmeye karar verdim. Yola çıktık, Köşe’nin içinden geçerken gece 12 suları ışıklar artık sönmüştü. Hayatımın en tehlikeli ve en maceralı yolculuğunu yapıyordum.
Hava çok sisli ve yağıyordu. 5 metre gidiyor 10 metre arabayı itiyorduk. Gençler “az kaldı abi” deseler de yol bitmiyordu bir türlü. Araba patinaj yapıyor, Allah korusun aşağısı Melet Irmağı bir kilometre aşağıya yuvarlanmak an meselesi. Nihayetinde yaylaya ulaşıyoruz. Çadırlar kurulmuş, ateşler yakılmış, ateşin etrafında insanlar muhabbet ediyorlar. Bizi görünce şaşırdılar. Yarım saat kadar oturduk. Gençlerin bir kaçı burada geceleyelim dedilerse de benim dişlerim çatırdamaya başladı. Gece saat 3 sularında Topçam’a geri dönmeye karar verdik. Gençler, “bu sefer başka bir yol daha olduğunu ve tehlikenin daha az olacağını” söyleyerek beni rahatlatmaya çalışıyorlardı. Dedikleri gibi bu ikinci yol daha iyi idi. Sabah ezanı Topçam’a ulaştık. Yataktan kalktığımda öğle olmuştu ve henüz kendime gelmiştim. Ertesi gün, mutlaka bu çalışmamı bitirmem gerektiğine karar vererek tekrar Topçam kahvehanesine gittim. Hava açık, sanki dünkü havaya nazire yapıyordu. Köşe'ye benimle gelecek insanlar ararken yandaki masada bir beyefendi “ne işiniz var” diye sorunca bir gün önceki macerayı anlattık. Gülümsedi ve “ters bir zamanlama” dedi. Bu hemşehrimiz kendisini takdim edince; Kültür Bakanlığı Şanlıurfa Devlet Türk Halk Müziği Korusu Şefi Necmi KIRAN olduğunu öğrendik. Aradığımız ilaç bulunmuştu. Köşe’de MESVAK kurucularından Yük.Müh. Ertaç ELİBOL’dan sonra bir gönül dostumuz daha olmuştu.
Necmi Bey geçmişini öğrenerek, geleceğe daha sağlıklı bakmayı hedefleyen hemşehrilerimizden biri. Bu duygular kendisini, geçmişini bulmak için Trabzon’a kadar sürüklemiş. Bizden Osmanlı Dönemine ait bilgileri dinleyince çok mutlu oldu. Kendisinin yaptığı araştırmayı ve bir de kendisinin telifi olan Türk Halk Müziği kasetini takdim etti. İstanbul’a dönünceye kadar hep bu kaseti dinledik. Türk Halk Müziği’nin çok mükemmel örnekleri bu kasette mevcuttur. Bütün hemşehrilerimize bu kaseti bulup dinlemelerini hararetle tavsiye ediyorum.
Topçam’a 6,5 km. uzaklıkta bulunan Köşe Mahallesi’nin ilk kurucusu Kır Hüseyin’in Trabzon’dan Yeveli Köyü’ne oradan da Köşe’ye geldiği rivayet edilmektedir. 19. yüzyıl belgelerinde üç hane olarak gözüken bu mahallemizin Şıhdere diye anılan bir mahallesi daha bulunmaktadır. Elimizdeki tarihi belgelerde burası ancak 18. asırdan sonra kayıtlıdır. Bu durum bize buranın 18.y.y. başlarında kurulduğunu düşündürmektedir. İnalan Belde olana kadar Köşe, köy statüsünde idi.
Köşe’deki Cılban Evliyası diye bilinen evliya olup, başı dara düşenler gidip dua ediyorlar. Bu mahallemizin ilköğretim okulu var. Fakat öğrencisi ve öğretmeni yok. Camii ve imamı var(?).
Köşeliler 20 y.y. ortalarına kadar Eriçok’un eteğinde bulunan Yıldırım Yaylası’na göçerlermiş. Daha sonra burayı terk ederek Köşe Obası’na gelirler ve Aşağı Şıhdere’de konaklarmış. Şimdi yalnızca Köşe Obası’nı kullanıyorlar.
Şıhdere Mahallesi ise Karaaslan Yaylası eteğinde bulunan Arpalık Yaylası’nı kullanmaktadırlar. Bu mahalle isminden de anlaşılacağı üzere şeyhlerin ikamet ettiği bir mekan olması dolayısıyla vergiden muaf olduklarından dolayı tarihi belgelerde kayıtları bulunmamaktadır.
Doğa bütün özelliklerini sanki burada toplamış. Ama siz siz olun yağışlı bir günde gitmeyi denemeyin, güneşi bekleyin ve hayatınızın en güzel dakikalarını burada geçirin.
Bugün Köşe’de ikamet eden sülaleler şunlardır:
1-Kır Hüseyinoğlu KIRAN,
2-Elik Ömeroğlu ELİBOL
3-Imamoğlu DEMİR
4-Ahmedoğlu ERCAN
5-Rasimoğlu ŞENTÜRK (Yeşilce’den gelmeler)
6-Nergile Ahmed GÜRSES (Bekçigil)
Bugün Şıhdere’de ikamet eden sülaleler şunlardır:
1-Abbasoğlu AYBASTI (Yeveli’den gelmeler)
2-Mıstıkoğlu ŞENOL (Yeşilce’den gelmeler)
3-Muharremoğlu KARAKUŞ (Yeşilce’den gelmeler)
4-Cebecioğlu BAYKAL (Konacık’tan gelmeler)
5-Lazoğlu TÜRKCAN (Darıcabaşı’ndan gelmeler)
6-Okutan OKUTAN (Yeşilce’den gelmeler)
7-Karamoğlu ÜNAL (Yeşilce’den gelmeler)
8-Azimoğlu TEPE (Kotanı’dan gelmeler)
Osmanlı belgelerinde araştırmalarımız devam etmektedir. Daha engin bilgi ve belgelerde buluşmak dileğiyle.
Yaşar CELEP
Başbakanlık Osmanlı Arşivi Uzmanı
